تأملات صدرایی؛ بالقوگی‎های هیدگری/اگزیستانسیالیستی ملاصدرا

نگاه تطبیقی به دو فیلسوف که در دو سنّت متفاوت فلسفیده‌اند کاری است بس دشوار و نیازمند تأمل و دقت فراوان؛ به‌خصوص اگر آن دو فیلسوف صدرا و هیدگر باشند که یکی غایت قصوای فلسفه‌اش متافیزیک است، در حالی ‌که پروای آن دیگری طرد متافیزیک. اما خوش‌بختانه این دو فیلسوف هر دو بر وجود تأکید می‌کنند و این تا حدودی کار مقایسه بین آن دو را آسان‌تر می‌کند و موجب می‌شود ما امیدوارانه‌تر این دشواری را به جان بخریم. به رغم تفاوت‌های بنیادین در نگاه این دو نابغه فلسفی به مسئلهٔ وجود، می‌توان شباهت‌هایی را، که ما آنها را بالقوگی‌های هیدگری صدرا نامیده‌‌ایم، در تفکر این دو فیلسوف جست‌وجو کرد. در این مقاله، کوشیده‌ایم این شباهت‌ها را در ضمن شش تأمل نشان دهیم: 1. نفی شناخت مفهومی در هردو فیلسوف؛ 2. نفی ثنویت سوژه و ابژه؛ 3. تحلیل وجودی از حقیقت و نفی مفهوم سنّتی و مطابقی آن؛ 4. تحلیل اگزیستانسیال انسان؛ 5. مستوری کنه وجود و چگونگی گشودگی آن؛ 6. «هستی روبه‌مرگ» به مثابه وجهی از وجوه بنیادین انسان در هر دو فیلسوف.